کیفیت غذای ایرانیان

یکی از مشکلات ما دربارۀ نوع غذاهاست. غذاهایی که الآن در ایران استفاده می‌شود، غذاهای کم‌کیفیتی هستند. در بعضی از روایات ما مثل باب‌های اطعمه و اشربۀ وسائل‌الشیعه که ‌تقریباً یک‌بیستم فقه ما روایات تغذیه‌ای هستند، دربارۀ غذاهای عربی زیاد بحث شده که یکی از پایه‌های غذایی آن خرماست.

اخیراً فقط چند کتاب دربارۀ خرما نوشته شده و جالب اینجاست که بشر تا حالا نتوانسته است به خرما مواد شیمیایی انتقال دهد؛ چون ریشۀ درخت آن ۳۰ متر در زمین است و میوه‌اش هم ۳۰ متر بالای زمین! روایت داریم در خانه‌ای که خرما نیست، غذا نیست. آن‌هایی که مزاج‌شان گرم است، می‌توانند از خرماهای زرد استفاده کنند و روی آن آب بخورند، آن‌هایی که مزاج‌شان سرد است از خرماهای معمولی استفاده کنند و آب نخورند. من فقط در یک روایت دیده‌ام خرماخوردن خوب نیست و آن زمانی است که بیمار تب دارد. ما هم در کاهش تب تدابیری داریم و می‌توانیم آن‌ها را پیشنهاد کنیم.

مصرف چای و نوشیدنی‌های سالم

دربارۀ نوشیدنی‌ها «سید الشراب الماء»، بهترین شربت خود آب است. بیان این نکته را لازم می‌دانم که برای جلوگیری از سرطان و برای بیماران سرطانی باید از خوردن آب‌های کلردار پرهیز شود. خواستیم این را در رسانه‌ای مطرح کنیم، گفتند جنبۀ علمی ندارد. گفتیم هر حرفی را که ما می‌زنیم، نباید غربی‌ها تأیید کنند؛ اما کتابی نوشته شده است با عنوان «Micro Nutrients in Health & Diseases»، ریزمغذی‌ها در سلامت و بیماری‌ها و اتفاقاً در آنجا بیان شده است که نباید آب کلردار مصرف کرد. درحال‌حاضر، بهترین آب همین آب‌های ولرم خودمان است. اگر کسی از آب چشمه استفاده کرد چه بهتر. امام رضا(ع) چشمۀ مشرقیه را مطرح کرده‌اند؛ یعنی چشمه‌ای که بسترش به‌سمت شرق باز شود یا بوعلی‌سینا می‌گوید اجازه دهید آب، مقداری از چشمه جدا و با آب‌وهوای محیط آشنا و مزاجش با مزاج طبیعت هماهنگ شود و بعد، از آن آب استفاده کنید. بلافاصله از چاه یا چشمه آب برندارید. غیر از آب، آب‌میوه‌های طبیعی داریم؛ یعنی آن‌هایی که نیترات و نیتریت به آن‌ها نمی‌زنند و از کودهای طبیعی و حیوانی تهیه شده‌اند.

رنگ شکر طبیعی که از نیشکر تهیه می‌شود، قهوه‌ای است که منظور همان شکر قهوه‌ای است و در کوبا یا کشورهایی که شکر تهیه می‌کنند، از نیشکر طبیعی استفاده می‌کنند و رنگ آن را با مواد افزودنی تغییر نمبعد از آب و آب‌میوه‌ها، سکنجبین را داریم که تهیه‌اش بسیار ساده است. می‌توانیم مقداری سرکۀ طبیعی را با برگ نعناع بجوشانیم و برحسب طبیعت‌تان به آن عسل اضافه کنید، سرکۀ انگبین می‌شود؛ یا خود شکر. متأسفانه شکری که مصرف می‌کنیم، بی‌جهت یک مقدار مواد افزودنی به آن اضافه کرده‌اند؛ درحالی‌که ی‌دهند. 

امام رضا(ع) هم وقتی وارد ایران شدند، در خوزستان برای اینکه حرارت بدن‌شان متعادل‌تر شود، فرمودند: «بگردید نیشکر پیدا کنید». نیشکر را خیس کردند و به‌صورت شربت نوشیدند. الآن هم در بعضی از کشورها در برخی از مغازه‌ها نیشکر طبیعی هست که بسیار خوشگوار و مطبوع است.

سبزی‌ها از بهترین منابع غذایی برای جلوگیری از سرطان است

یکی از غذاهای اساسی که باید سر سفره‌ها باشد، سبزی‌هاست. این روزها ثابت شده که سبزی‌ها و غذاهای فیبردار یکی از بهترین منابع برای جلوگیری از سرطان‌هاست. در قدیم، رسم جالبی داشتیم که در باغچه‌های منازل‌مان سبزی می‌کاشتیم. متأسفانه حتی موقعی که آدم به شمال هم می‌رود که این همه زمین مستعد وجود دارد، همتی نیست که افراد در باغچه‌های منزل خود تخم سبزی بریزند و از سبزی‌های باغچۀ خودشان استفاده کنند. تقریباً تمام سبزیجات فصل یکی از ضرورت‌های غذاست. امام رضا(ع) سر سفره‌ای که سبزی در آن نبود، نمی‌نشستند. فقط ما بررسی کرده‌ایم که شاهی (ترتیزک) را نباید شب‌ها خورد. یکی از دلایلش هم این است که ویتامین «ث» آن بالاست و چون شب‌ها انسان حرکت ندارد، به‌دلیل بالابودن ویتامین «ث» شاهی، استخوان‌ها کلسیم خود را در خون تخلیه می‌کنند و خطر رسوب کلسیم در کلیه‌ها زیاد می‌شود و سنگ کلیه به‌وجود می‌آید؛ اما ما همۀ سبزیجات را می‌توانیم مصرف کنیم. بهتر است کسانی که اشتهایشان کم است، سبزیجات خوشبو مصرف کنند.

سرکه زیاد بخوریم؛ اما آن را با لبنیات و تخم‌مرغ و ماهی مصرف نکنیم

بهتر است غذا را با غذاهای سبک شروع کنیم که هضم آن راحت‌تر باشد، ازجمله نان. وقتی خوردن را با غذاهای پرچرب شروع می‌کنید، سبب اشکال در هضم می‌شود. سرکه یکی از چیزهایی‌ست که سر سفره‌های معصومین علیهم السلام بوده است. امام رضا(ع) فرمودند: «من از وقتی وارد ایران شدم، از سرکه استفاده می‌کنم. در مدینه از نمک استفاده می‌کردم». شاید یکی از دلایلش گرمای شدید مدینه و خروج نمک بدن در اثر تعریق بوده است. البته باید نمک را به مقدار کم مصرف کرد؛ اما سرکه یکی از پایه‌های غذایی بوده است. فقط نباید سرکه را با لبنیات و تخم‌مرغ و ماهی مصرف کرد. بنابراین هریک از این‌ها سر سفره بود، فقط یکی را انتخاب کنید. بعضی از غذاها اگر با هم مصرف شوند، در بدن ایجاد لک و پیس می‌کنند.

تا گرسنه نشده‌اید، شروع به خوردن غذا نکنید

غذا را با اشتها شروع کنید؛ یعنی هیچ‌وقت تا گرسنه نشده‌اید غذا نخورید. در یکی از جنگ‌ها برای اینکه رابطۀ صلح برقرار شود، ازطرف امپراتوری روم برای پیامبر(ص) یک پزشک به‌عنوان هدیه می‌فرستند. پیامبر(ص) می‌فرمایند پزشک را به کشور خودش برگردانید؛ زیرا ملت ما تا گرسنه نشوند سر سفره نمی‌نشینند و قبل از سیرشدن از غذاخوردن دست می‌کشند. همین مطلب نشان می‌دهد اگر از برنامۀ غذایی درستی پیروی کنیم، اغلب نیازی به پزشک نخواهیم داشت.

باید یک‌سوم معده را برای غذا و یک‌سوم آن را برای مایعات قرار داد. یک‌سوم معده هم باید خالی بماند. جالب اینجاست که غذای فصل‌های مختلف با یکدیگر تفاوت دارد؛ مثلاً اگر در اردیبهشت ماه نباید آب خنک صبحگاهی بخوریم، در تابستان باید بخوریم و در زمستان نباید بلافاصله که از خواب بیدار می‌شویم، آب بخوریم. غذاهای بهار را غذاهای لطیف، تابستان را غذاهای مایع و خنک، غذاهای پاییز را غذاهای پرانرژی مثل گوشت‌ها و غذاهای زمستان را غذاهای خشک مانند سرخ‌کردنی‌ها، خشکبار، سیر و پیاز پیشنهاد کرده‌اند. سیر و پیاز را نباید در فروردین ماه بخورید. در تعطیلات نوروز که هرکجا می‌رویم مرتباً به ما شیرینی تعارف می‌کنند، نباید زیاد شیرینی بخوریم؛ بلکه می‌توانیم از میوه‌ها استفاده کنیم یا مختصری از آجیل‌های طبیعی بخوریم. 

پس باید هم غذاهای فصل و هم مصلح (اصلاح‌کننده) غذاها را درنظر بگیریم. مثلاً اگر می‌خواهید کله‌پاچه بخورید، نباید وسط تابستان باشد و معمولاً کله‌پاچه را با انار، حلیم را با انگور و ماهی را با خرما یا عسل می‌خورند. مخصوصاً اگر شب‌ها ماهی خوردید، حتماً یک غذای گرم بخورید تا بدن در شب سرد نباشد که سردی در اندام‌ها نماند و فلجی پیش نیاید. یکی از روش‌های بد غربی‌ها ایستاده‌غذا‌خوردن و ایستاده‌ادرار‌کردن است. در روایات داریم که ایستاده‌غذا‌خوردن سبب پادرد می‌شود. بهترین شکل غذا‌خوردن به‌صورت نشسته است؛ به‌طوری‌که پای راست خم شود و پای چپ صاف قرار بگیرد. این مدل سبب می‌شود غذا راحت‌تر‌ وارد معده شود. بعد از غذای روز، مقداری استراحت و بعد از غذای شب، مقداری حرکت پیشنهاد می‌شود. خیلی از خانم‌ها واریس دارند؛ چون بلافاصله بعد از غذا یکی دو ساعتی می‌ایستند و ظرف می‌شویند. این سبب می‌شود خون در پا جمع و بازگشت آن مشکل شود. بسیاری از دردهای سیاتیکی را بررسی کردیم و دیدیم رفتارهای بعد از غذای افراد دچار اشکال است که باید با شناخت آن‌ها در رفع‌شان کوشید.